Điều tra là gì? Cách xác định thẩm quyền điều tra trong vụ án hình sự?

Trong phạm vi bài viết này, Luật Nhân Dân sẽ giúp các bạn tìm hiểu Điều tra là gì? Cách xác định thẩm quyền điều tra trong vụ án hình sự để tháo gỡ những băn khoăn về tố giác tội phạm ở cơ quan nào để nhanh được xử lý? Cơ quan nào có thẩm quyền điều tra vụ án mà mình có quyền lợi liên quan? Vụ việc diễn ra ở nhiều nơi thì cơ quan nào được xử lý?….

Điều tra là gì?

Điều tra là một hoạt động không thể thiếu trong tố tụng hình sự. Điều tra là một giai đoạn của quá trình tố tụng hình sự, trong đó Cơ quan điều tra áp dụng các biện pháp cần thiết do luật tố tụng hình sự quy định nhằm thu thập và củng cố các chứng cứ, nghiên cứu các tình tiết của vụ án để xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội; Viện kiểm sát kiểm sát hoạt động điều tra, quyết định truy tố bị can làm cơ sở cho việc xét xử của Tòa án. 

Điều tra có vai trò đảm bảo không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Tăng cường pháp chế, bảo vệ các quyền và tự do của công dân trong các giai đoạn trước khi khởi tố của Viện kiểm sát và xét xử của Tòa án, cùng với các giai đoạn tố tụng hình sự khác góp phần có hiệu quả vào cuộc đấu tranh phòng và chống tội phạm trong toàn xã hội.

Hệ thống Cơ quan Điều tra

Theo quy định pháp luật hiện hành, các cơ quan có thẩm quyền điều tra trong vụ án hình sự bao gồm:

– Cơ quan Điều tra của Công an nhân dân.

– Cơ quan Điều tra trong Quân đội nhân dân.

– Cơ quan Điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Các cơ quan điều tra này có nhiệm vụ tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; Tiếp nhận hồ sơ vụ án do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động Điều tra chuyển giao; Tiến hành Điều tra các tội phạm, áp dụng mọi biện pháp do luật định để phát hiện, xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội; lập hồ sơ, đề nghị truy tố; Tìm ra nguyên nhân, Điều kiện phạm tội và yêu cầu các cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng các biện pháp khắc phục và ngăn ngừa.

Bên cạnh đó, để đảm bảo hoạt động điều tra được hiệu quả, chính xác, đúng chức năng nhiệm vụ theo ngành, lĩnh vực, Bộ Luật Tố tụng hình sự đã có sự phân cấp thẩm quyền điều tra trong vụ án hình sự như sau:

Thẩm quyền điều tra

• Cơ quan điều tra cấp huyện, Cơ quan điều tra quân sự khu vực điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện, Tòa án quân sự khu vực;

• Cơ quan điều tra cấp tỉnh điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp tỉnh hoặc những vụ án thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra cấp huyện xảy ra trên địa bàn nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, phạm tội có tổ chức hoặc có yếu tố nước ngoài nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra;
• Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự cấp quân khu hoặc những vụ án thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra cấp khu vực nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra;
• Cơ quan điều tra Bộ Công an, Cơ quan điều tra Bộ Quốc phòng điều tra vụ án hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại; vụ án hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp liên quan đến nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, vụ án hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp liên quan đến nhiều quốc gia nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra.

Như vậy, căn cứ vào thẩm quyền xét xử của tòa án nhân dân mà Bộ luật Tố tụng hình sự phân cấp thẩm quyền cho các cơ quan điều tra. Nắm được thẩm quyền điều tra sẽ giúp chúng ta biết phải tố giác tội phạm ở cơ quan nào, cơ quan nào đang điều tra vụ án mà mình có quyền lợi liên quan… 

Liên hệ với Dịch vụ Luật sư tư vấn Luật Hình sự của Luật Nhân Dân để được tư vấn, giải đáp tất cả các vấn đề liên quan. Ngoài ra, chúng tôi còn nhận bào chữa, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho cá nhân, tổ chức trong vụ án hình sự.